عمل دیالیز: تصفیه خون برای بیماران کلیوی

عمل دیالیز نوعی درمان است که در آن خون از بدن خارج شده و از طریق یک دستگاه فیلتر می‌شود تا مواد زائد و مایعات اضافی از آن حذف شوند.

این فرآیند زمانی انجام می‌شود که کلیه‌ها نتوانند به‌طور طبیعی این کار را انجام دهند.

کلیه‌ها اندام‌هایی هستند که در پشت بدن قرار دارند و وظیفه‌های مهمی از جمله تصفیه خون، تنظیم فشار خون، تولید ادرار و کنترل سطح الکترولیت‌ها را بر عهده دارند. هنگامی که کلیه‌ها به‌طور صحیح کار نمی‌کنند، مواد زائد و مایعات اضافی در بدن تجمع می‌یابند که می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.

دیالیز می‌تواند به حفظ سلامت و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی کلیه کمک کند. این روش درمانی معمولاً برای افرادی که کلیه‌هایشان به‌طور کامل از کار افتاده‌اند یا به‌طور قابل توجهی ضعیف شده‌اند، استفاده می‌شود.

عمل دیالیز چیست؟

دیالیز نوعی درمان جایگزین کلیه است که در آن خون بیمار از طریق یک دستگاه فیلتر می‌شود تا مواد زائد و مایعات اضافی از آن خارج شوند. این فرآیند زمانی انجام می‌شود که کلیه‌ها به طور کامل یا تا حد زیادی کار خود را از دست داده باشند.

انواع عمل دیالیز

دو نوع اصلی دیالیز وجود دارد:

• همودیالیز: در این روش، خون بیمار از طریق دو سوزن به دستگاه دیالیز متصل می‌شود. خون از طریق یک فیلتر مصنوعی عبور می‌کند و مواد زائد و مایعات اضافی از آن خارج می‌شوند. سپس خون فیلتر شده دوباره به بدن بیمار بازگردانده می‌شود.
• دیالیز صفاقی: در این روش، یک مایع مخصوص به نام محلول دیالیز به داخل حفره شکم بیمار تزریق می‌شود. این مایع از طریق غشای صفاقی، مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جذب می‌کند. سپس مایع دیالیز تخلیه شده و با مایع تازه جایگزین می‌شود.

شرایط لازم برای انجام دیالیز

کلیه‌ها اعضایی هستند که وظیفه تصفیه خون را بر عهده دارند. این اعضای مهم، مواد زائد و مایعات اضافی را از خون خارج می‌کنند و تعادل مواد معدنی و الکترولیت‌های بدن را حفظ می‌کنند.

وقتی کلیه‌ها به طور کامل یا تا حد زیادی کار خود را از دست دهند، مواد زائد و مایعات اضافی در بدن تجمع می‌یابند و می‌توانند باعث بروز مشکلات جدی سلامتی شوند. در این شرایط، دیالیز می‌تواند به حفظ سلامت بیمار کمک کند.

برخی از شرایطی که ممکن است نیاز به دیالیز داشته باشند عبارتند از:

• نارسایی مزمن کلیه: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها به طور تدریجی کار خود را از دست می‌دهند. نارسایی مزمن کلیه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های ارثی و عفونت‌های کلیه.
• آسیب حاد کلیه: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها به طور ناگهانی کار خود را متوقف می‌کنند. آسیب حاد کلیه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله عفونت‌های جدی، داروها، سم‌ها و جراحی.
• انسداد مجاری ادراری: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که جریان ادرار از کلیه‌ها به مثانه مسدود می‌شود. انسداد مجاری ادراری می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله سنگ کلیه، تومور و عفونت.
• تومور کلیه: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یک تومور در کلیه ایجاد می‌شود. تومور کلیه می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.
• عفونت کلیه: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها به عفونت مبتلا می‌شوند. عفونت کلیه می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.

عوارض عمل دیالیز

دیالیز یک روش درمانی ایمن است، اما مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. برخی از عوارض شایع دیالیز عبارتند از:

• کاهش فشار خون
• حالت تهوع و استفراغ
• گرفتگی عضلات
• سرگیجه
• خستگی

مراقبت‌های قبل از دیالیز

• به موقع به کلینیک دیالیز مراجعه کنید. بیماران همودیالیز معمولاً سه بار در هفته به مدت سه تا پنج ساعت تحت دیالیز قرار می‌گیرند. بیماران دیالیز صفاقی معمولاً چهار تا پنج بار در روز و هر بار به مدت ۲ تا ۳ ساعت تحت دیالیز قرار می‌گیرند.
• به دستورالعمل‌های پزشک خود در مورد مصرف داروها و رژیم غذایی خود عمل کنید.
• از پوشیدن لباس‌های راحت و گشاد خودداری کنید.
• اگر نگران یا مضطرب هستید، با پرستار خود صحبت کنید.

مراقبت‌های بعد از دیالیز

• به مدت چند ساعت استراحت کنید.
• مایعات زیادی بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.
• در صورت بروز هر گونه عارضه، مانند تب، درد، خونریزی یا تورم، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

نکات کلیدی برای مراقبت از خود پس از دیالیز:

• به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید.
• رژیم غذایی خود را طبق توصیه های پزشک خود دنبال کنید.
• مصرف داروها را طبق دستور پزشک خود ادامه دهید.
• از فعالیت های بدنی شدید خودداری کنید.
• از خود در برابر عفونت محافظت کنید.
• با سایر بیماران دیالیزی ارتباط برقرار کنید.

با مراقبت مناسب، بیماران دیالیزی می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

نتیجه‌گیری

دیالیز یک روش درمانی مهم برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه است. این روش می‌تواند به حفظ سلامت بیمار و بهبود کیفیت زندگی او کمک کند. دیالیز، یک راهکار حیاتی برای حفظ سلامتی و بهداشت در برخی موارد اختلالات کلیوی است که با تأمین  اطلاعات ارزشمندی از علم روز و موفقیت در زندگی روزانه‌ی افراد کمک می‌کند.