بیماری آلوپسی چیست؟
بیماری آلوپسی (بیماری خود ایمنی ریزش مو) در اصطلاحات پزشکی به معنای ریزش یا کاهش موی سر و دیگر نقاط بدن است.
این عارضه می‌تواند در اثر عوامل مختلفی مانند : عوامل هورمونی، عوارض دارویی، ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های مربوط به غدد مانند بیماری‌های تیروئیدی به وجود آید. خیلی افراد گمان می‌کنند که این اتفاق ممکن است در اثر فشار روانی در فرد ایجاد شود. اما طبق تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است ، مدرکی دال بر این عامل مشاهده نشده است. با داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز میتوان به سلامتی و بهداشت و موفقیت در زندگی دست پیدا کرد.
علل ایجاد بیماری آلوپسی یا ریزش مو:
بیماری آلوپسی یا ریزش مو ناشی از چندین عامل مختلف می‌شود که به طور عمده به اختلالات در سیستم تیروئید و تعادل هورمونی بدن برمی‌گردد. در ادامه علل اصلی ایجاد این بیماری و همچنین عوامل دیگری که نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند، آورده شده است:
- اختلالات تیروئید: اختلالات در فعالیت تیروئید، به ویژه هیپوتیروئیدی (کاهش فعالیت تیروئید) یا هیپرتیروئیدی (افزایش فعالیت تیروئید)، می‌توانند به عدم تعادل هورمونی بدن و در نتیجه ریزش مو منجر شوند.
- عوامل ژنتیکی: ژنتیک و نژاد می‌توانند نقش مهمی در آلوپسی ایفا کنند. در برخی از موارد، افراد به علت وراثت از والدین خود در معرض خطر زیادی از ریزش مو قرار دارند.
- شرایط محیطی: عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، تعرض به مواد شیمیایی مضر، استفاده نامناسب از محصولات مراقبت از مو، و تغذیه نامناسب نیز می‌توانند تأثیرات منفی روی سلامت موها داشته باشند.
- سن و سال: با پیشرفت سن، معمولاً سلامت موها نیز تغییر می‌کند. موها می‌توانند باقی‌مانده، نازک‌تر، و کمتر ترمیم شوند.
- استرس: استرس مزمن و فشارهای روحی می‌توانند بر تعادل هورمونی بدن تأثیر گذاشته و باعث ریزش مو شوند.
- مصرف داروها: برخی از داروها، به ویژه داروهایی که بر روی سیستم تیروئید تأثیر دارند یا عوارض جانبی دارند، می‌توانند عامل ریزش مو باشند.
- مصرف بیش از حد سیگار: سیگار کشیدن بیش از حد می‌تواند تأثیرات منفی بر روی عروق کندن و تامین مواد غذایی به موها داشته باشد، که به دنبال آن ریزش مو ایجاد می‌شود.
هرچند که تیروئید و عوامل مرتبط با آن نقش اساسی در بیماری آلوپسی دارند، اما این بیماری می‌تواند به دلیل ترکیبی از عوامل فوق و تعدادی دیگر به وجود آید.
مراحل اولیه آلوپسی چیست؟
آلوپسی عارضه‌ای است که به فولیکول‌های مو حمله می‌کند. این بیماری در اثر عوامل مختلفی همچون مشکلات هورمونی، عوارض دارویی، مشکلات تیروئیدی و یا بیماری‌های خود ایمنی بروز می‌نماید. این بیماری به اشکال مختلفی رخ داده و در سطوح مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. آلوپسی آره آتا در وهله نخست فولیکول‌های مو را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما در برخی شرایط این بیماری را میتوان با تغییراتی در ناخن‌ها مشاهده نمود.
بیماری آلوپسی معمولاً با ریزش ناگهانی و تکه‌ای موهای سر آغاز می‌گردد؛ اما این بیماری می‌تواند موهای سایر نواحی بدن مانند ریش، ابروها و یا مژه‌ها را دچار ریزش کند. آلوپسی ممکن است به صورت ناگهانی و در مدت چند روز یا چند هفته بروز پیدا کند. همچنین علائم و نشانه‌های اولیه این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزش و خارش پوست
- التهاب پوست
- شکننده شدن موها
- تغییر ضخامت موها
شایان ذکر است که مشاهده هریک از این علائم به صورت مجزا نمی‌تواند مبنی بر ابتلا به آلوپسی باشد. بدین ترتیب، در صورت مشاهده این علائم، برای ارزیابی دقیق‌تر می‌بایست به یک متخصص پوست و مو مراجعه شود.
انواع بیماری آلوپسی:
بیماری آلوپسی یا ریزش مو به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود که هرکدام به دلیل ویژگی‌های خاص خود شناخته می‌شوند:
- آلوپسی منطقه‌ای (Alopecia Areata): در این نوع، ریزش موها به صورت تکه تکه در مناطق محدودی از پوست اتفاق می‌افتد. این مناطق می‌توانند در هر ناحیه‌ای از بدن یا سر باشند. آلوپسی منطقه‌ای معمولاً به صورت غیرقابل پیش‌بینی ظاهر می‌شود و می‌تواند در برخی افراد بهبود یابد یا به شکل مزمن ادامه یابد.
- آلوپسی حاشیه‌ای (Androgenetic Alopecia): در این نوع، موها به صورت تدریجی در مناطق حاشیه سر (دور مو، پشت سر، پشت گوش) ریخته می‌شوند. این نوع به عنوان ریزش موی وراثتی نیز شناخته می‌شود و معمولاً پاسخ به درمان‌ها محدود است.
- آلوپسی توتالیس (Alopecia Totalis): در این نوع، تمام موهای سر، ابروها، مژه‌ها و موهای بدن ریخته می‌شوند. اما موهای دیگر مناطق بدن معمولاً حفظ می‌شوند. درمان آلوپسی توتالیس ممکن است به دلیل شدت آن مشکل باشد.
- آلوپسی یونیورسالیس (Alopecia Universalis): در این نوع بیماری، تمامی موهای بدن شامل مژه‌ها و ابروها نیز ریخته می‌شوند. افراد مبتلا به آلوپسی یونیورسالیس تا حدی موهای کشیده به طور کلی از بدنشان نیز ریخته می‌شود.
به‌طور کلی، بیماری آلوپسی در افرادی که از سنین پایین دچار آن می‌شوند، ممکن است شدت بیشتری داشته باشد. همچنین افرادی که دارای برخی از بیماری‌های جلدی مانند درماتیت آتوپیک (اگزما سرشتی) هستند، ممکن است به خطر ابتلا به بیماری آلوپسی بیشتری باشند. به هرحال، تشخیص و درمان صحیح با کمک پزشک متخصص اهمیت دارد.
بهترین روش های درمان بیماری آلوپسی
منشا بروز بیماری آلوپسی اختلال سیستم ایمنی است؛ به بیان دیگر سیستم ایمنی به دلایل مختلفی فولیکول‌های مو را به عنوان نیروی مهاجم تشخیص می‌دهد و به آنها حمله می‌کند. در نتیجه‌ی این واکنش خود ایمنی، موی سر و بدن شروع به ریزش گسترده می‌کنند؛ قابل ذکر است که در این واکنش فولیکول‌های مو کاملا آسیب نمی‌بینند، بنابراین امکان رشد مجدد موها وجود دارد. درمان آلوپسی بر حسب شدت بیماری متفاوت خواهد بود، در موارد خفیف ریزش مو به صورت موقتی رخ می‌دهد. پس مدتی نواحی خالی شده مجددا شروع به رشد مو می‌کنند. در چنین شرایطی احتیاجی به درمان نخواهد بود.
درمان‌های موضعی مانند تجویز انواع کرم‌ها و داروها می‌تواند به رفع این مشکل نیز کمک کند. اما تحقیقات نشان داده است که اثر داروها و کرم‌های موضعی کوتاه مدت است و ممکن است مزیت طولانی مدتی در پی نداشته باشند. برخی پزشکان از روش تزریق داروهای ضد التهاب استروئیدی استفاده می‌کنند که این روش می‌تواند موثر باشد؛ اما عوارض جانبی زیادی در پی دارد و نمی‌توان به مدت طولانی از آن استفاده کرد.
روش‌های مختلفی برای رفع این مشکل بر روی بیماران اعمال می‌شود؛ اگرچه درحال حاضر هیچ کدام از این موارد به عنوان درمان قطعی آلوپسی یا بیماری خود ایمنی ریزش مو توصیه نشده است، اما این به این معنا نیست که آلوپسی غیر قابل درمان است. در حال حاضر یکی از موثرترین روش‌های برطرف کردن طاسی‌های ناشی از بیماری آلوپسی، پیوند مو است، فرآیندی که به لطف پیشرفت‌های کنونی، نتایج رضایت بخشی به ثبت رسانده‌است.
چگونه می توانم از آلوپسی جلوگیری کنم؟
با خودداری از مصرف فرآورده‌های شیمیایی که به مو یا پوست آسیب می‌رسانند و اعمال یک رژیم غذایی مناسب میتوان احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش داد. همچنین در صورت مشاهده علائم آلوپسی، مراجعه زودهنگام به یک متخصص پوست و مو نیز اقدامی مؤثر خواهد بود.
آیا بیماری آلوپسی واگیردار است؟
پاسخ ساده است؛ زمانی که ریشه‌ی یک بیماری اختلالات ژنتیکی باشد، دلیلی برای واگیردار بودن آن وجود ندارد.
منشا بیماری آلوپسی هیچ‌گونه ویروس یا میکروبی نیست؛ بنابراین هیچ احتمالی برای انتقال آن از فردی به فرد دیگر وجود ندارد.
امروزه با پیشرفت پزشکی در زندگی و رعایت سلامتی و بهداشت میتوان تعداد زیادی از بیماری های پوستی را درمان و از شیوع آنها جلوگیری کرد.