آهک چیست و چه کاربردهایی دارد؟

آهک چیست؟ آهک به عنوان اکسید کلسیم شناخته می شود که یک ترکیب همه کاره است وقرن ها هست که توسط انسان استفاده می شود. از سنگ آهک، یک سنگ رسوبی که عمدتاً از کربنات کلسیم تشکیل شده است، مشتق شده است. هنگامی که سنگ آهک تحت فرآیندی به نام کلسیناسیون قرار می گیرد، به آهک تبدیل می شود. یکی از ویژگی های اصلی آهک قلیایی بودن آن است. این باعث می شود که آن را بسیار واکنش پذیر و در برنامه های مختلف مفید کند. آهک را می توان به اشکال مختلفی مانند آهک زنده یا آهک هیدراته یافت که هر کدام خواص و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند.

کاربرد آهک در صنعت از قدیم تا کنون

ملات های آهکی از زمان های قدیم مورد استفاده قرار می گرفته اند و امروزه نیز به دلیل قابلیت تنفس و انعطاف پذیری مورد علاقه بسیاری قرار می گیرند. . در ساخت و ساز، آهک به عنوان یک ماده اتصال دهنده در ملات و گچ نقش اساسی دارد. توانایی چسبندگی آن به مواد مختلف آن را برای ایجاد ساختارهای بادوام ایده آل می کند.

کشاورزی نیز از استفاده از آهک سود زیادی می برد. با تنظیم سطح pH خاک، آهک به بهبود در دسترس بودن مواد مغذی برای گیاهان کمک می کند و در عین حال سمیت برخی عناصر مانند آلومینیوم را کاهش می دهد. همچنین با افزایش تخلخل و ظرفیت نگهداری آب، ساختار خاک را بهبود می بخشد.

علاوه بر این، آهک در صنایعی مانند تصفیه فاضلاب کاربردهایی پیدا می کند که در آن به خنثی کردن پساب های اسیدی قبل از تخلیه آنها در محیط کمک می کند. همچنین در فرآیندهای تولید داخلی فولاد برای حذف ناخالصی ها از سنگ آهن در طول تصفیه استفاده می شود. تطبیق پذیری و طیف وسیع کاربرد آهک، آن را به ماده ای ارزشمند در بخش های مختلف تبدیل کرده است. از ساخت و ساز تا کشاورزی و فرآیندها و محصولات صنعتی، این ترکیب همچنان نقش اساسی در زندگی روزمره ما دارد.

انواع آهک چیست ؟

آهک یک ماده معدنی با انواع متفاوت و کاربردهای گوناگون است که بر اساس ویژگی‌های مختلف می‌توان آن‌ها را دسته‌بندی کرد. در زیر به برخی از انواع معمول آهک پرداخته شده است:

1. آهک چرب یا پر قوه: این نوع آهک که نزدیک‌ترین حالت به اکسید کلسیم (CaO) است، خالص‌ترین نوع آهک در طبیعت است. با تنها چهار درصد ناخالصی، وقتی با آب ترکیب می‌شود، واکنش قوی و متورمی را ایجاد می‌کند که حجم آن تا 150 درصد افزایش می‌یابد.
2. آهک کم قوه: این نوع آهک کمترین مقدار اکسید کلسیم را دارد و به‌طور عمده دارای ملات ضعیفی می‌باشد. ناخالصی‌های متفاوتی شامل خاک‌های اخری و ترکیبات آهن، سیلیس و آلوم دارد.
3. آهک آبی: آهک آبی یا آهک رسی به دلیل وجود حدود 6 تا 22 درصد خاک رس در ترکیب آن، در زیر آب هم فرم شکل می‌گیرد. این نوع آهک شکفتگی زیادی دارد و تا حدی میان آهک و سیمان قرار دارد.
4. آهک زنده: این نوع آهک خالص در طبیعت یافت می‌شود و از سنگ کربنات کلسیم به‌روش خالص‌سازی با حرارت بالا به‌دست می‌آید. ویژگی مهم آهک زنده این است که با تماس با آب شکفته می‌شود.
5. آهک هیدراته: این نوع آهک فرمول مولکولی هیدروکسید کلسیم (Ca(OH)2) را دارد و به نام آهک مرده نیز شناخته می‌شود. آهک هیدراته پودری و غیر واکنش‌دهنده است و در مصارف متنوعی همچون صنایع ساختمانی و کشاورزی کاربرد دارد.

در نتیجه، آهک به‌طور گسترده در مختلف حوزه‌های صنعتی و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و انواع مختلف آن با توجه به خصوصیات و ویژگی‌های خود دارای کاربردهای منحصر به فردی هستند.

کاربردهای آهک در زندگی چیست ؟

1. آهک خوراکی:

در صنعت غذایی و در عمل تصفیه ‌ی چغندر قند ردپای مصرف آهک خوراکی را می‌توانیم پیدا کنیم.

2.آهک ساختمانی:

پی ساختمان یکی از بزرگترین حوزه‌های مصرف آن است. کلسیم اکسید یا همان نوع زنده، یکی از مهم‌ترین موارد تشکیل دهنده‌ی سیمان است که باعث چسبندگی ملات می شود.

3. تولید کاغذ:

 بازیافت سدیم هیدروکسید از سدیم کربنات در فرایند تولید کاغذ و استفاده‌ی از آن در تصفیه‌ی گاز گوگرد دی‌اکساید از اگزوز واحد‌های شیمیایی از دیگر مصارف اکسید کلسیم است.

4. خاصیت ضدعفونی آهک:

یکی دیگر از موارد مصرف آن، استفاده از آن به‌عنوان ماده‌ی ضدعفونی کننده و گندزدا است.

5. آهک در کشاورزی:

در کشاورزی نیز از آن استفاده می‌شود. از آنجا که در آن، کلسیم موجود است، می‌توان از آن برای بالابردن میزان کلسیم خاک استفاده کرد. همچنین همانگونه که در بالاتر به آن اشاره شد، اگر پودرآن با مواد شیمیایی معدنی دیگر مخلوط شده باشد، می‌تواند تأمین کننده نیاز خاک به آن ماده‌ی معدنی مشخص از جمله‌ ازت و فسفر و پتاسیم هیدروکسید باشد. حال در صورتی‌که خاک منطقه دارای مقادیر بالای کلسیم اکسید باشد، کشاورز بایستی از کودهای سولفاته و اسیدی استفاده نموده تا اثربخشی آن موجود در خاک بالا رود. عواملی از جمله فضولات حیوانی یا باران اسیدی موجود هستند که میزان اسیدی بودن خاک را افزایش می‌دهند. برای کنترل کردن میزان پی‌اچ خاک از آهک می‌توان استفاده کرد تا میزان پی‌اچ آن را افزایش دهد.

6. تولید ظروف چینی:

از دیگر کاربرد های آن می توان به تولید ظروف چینی اشاره کرد. چینی ها شامل انواع سرامیک می شوند و خود به دو دسته چینی های اصلی یا بدلی تقسیم می گردند.

نتیجه

به طور کلی در جواب سوال آهک چیست؟ میتوان گفت که آهک یک ترکیب همه کاره است که قرن ها در صنایع و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. ویژگی های منحصر به فرد آن، آن را به یک عنصر ضروری در بسیاری از فرآیندهای مختلف تبدیل می کند. آهک از نقطه ذوب بالا گرفته تا توانایی آن در واکنش با آب و انتشار گرما، طیف وسیعی از خواص شگفت انگیز را نشان می دهد.

ماهیت قلیایی آن، آن را به عنوان یک تنظیم کننده pH مفید می کند، در حالی که رنگ سفید آن به جذابیت زیبایی آن کمک می کند. آهک کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف مانند ساخت و ساز، کشاورزی و تولید پیدا می کند. معمولاً در تولید سیمان، تثبیت خاک، تصفیه آب و حتی به عنوان یک عامل شار در متالورژی استفاده می شود. فرآیند ساخت آهک شامل حرارت دادن سنگ آهک در دمای بالا برای دفع دی اکسید کربن و تولید اکسید کلسیم است. این آهک زنده را می توان بسته به نیازهای خاص به اشکال مختلف مانند آهک هیدراته یا آهک دولومیتی فرآوری کرد.

موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.