فن CPU چیست و چه کاربردی دارد؟
فن CPU مبدل حرارتی است که واحد پردازش مرکزی یا پردازنده (CPU) را خنک می‌کند.
این محصول به سادگی گرما را از پردازنده به منطقه دیگری منتقل می‌کند. فن CPU همان چیزی است که پردازنده را با انتقال این گرما با استفاده از هوا خنک می‌سازد. بخش کلیدی یک خنک کننده پردازنده، هیت سینک یا صفحه سرد نامیده می‌شود.
صفحه سرد دارای پره‌هایی بر روی خود است که به افزایش سطح و ارائه قدرت خنک کنندگی بیشتر برای CPU شما کمک می‌کند. یک خمیر حرارتی برای حفظ روان نگه داشتن همه چیز لازم است و همچنین به هدایت حرارتی کمک می‌کند تا گرما راحت‌تر به هیت سینک شما منتقل شود. دانستنیهای روز از فن آوری های رایانه به انتخاب صحیح ما کمک می کند.
انواع فن CPU
حالا که با فن سی پی یو و هدف از ساخت آن آشنا شدید، خوب است انواع این فن‌ها را هم بشناسید. فن‌های CPU با توجه به نوع کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند در چند دسته تقسیم می‌شوند.
خنک کننده برجی سی پی یو (Tower)
نوع اول از فن‌های CPU، خنک کننده‌های برجی هستند. این فن‌ها از یک هیت سینک، چندین لوله حرارتی و یک یا چند فن تشکیل شده‌اند.
فن‌های برجی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که گرما را از CPU دور کرده و آن را در سطح وسیعی پخش می‌کنند و اجازه می‌دهند خنک‌سازی پردازنده به طور کارآمد و با بازده بالا انجام شود.
این فن‌های Tower عموماً مؤثرتر از سایر انواع فن‌هایی هستند که از طریق انتقال هوا پردازنده را خنک می‌کنند، اما از نظر اندازه بزرگتر و البته گرانتر هستند.
فن CPU سطح پایین (Low-Profile)
نوع دوم فن‌های CPU، فن‌های سطح پایین هستند. این فن‌ها از نظر ابعاد کوچکتر از مدل قبلی هستند و برای سیستم‌های معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قیمت این نوع فن‌ها کمتر از فن‌های برجی بوده و طبیعتا از نظر خنک کنندگی هم کارایی کمتری دارند. از مزیت‌های این نوع فن‌ها باید به اندازه کوچک و جمع و جور آنها اشاره کرد.
فن CPU جریان بالا (Top-Flow)
فن‌های جریان بالا گونه خاصی از فن CPU است که هوای داخل کیس را از بالا به پایین به سمت پردازنده و سپس به سمت بیرون (پره‌های هیت سینک) می‌دمد.
این نوع فن‌ها نسبت به فن‌های برجی کارایی کمتری دارند اما می‌توان از آنها برای کیس‌هایی که اندازه کوچکی دارند استفاده کرد.
فن CPU جریان پایین (Downdraft)
این نوع فن‌ها هوای داخل کیس را به سمت پایین، به CPU می‌دمند و سپس این هوا به طرفین کیس انتقال پیدا کرده و خارج می‌شود.
فن‌های جریان پایین معمولا نسبت به فن‌های برجی کارایی کمتری دارند اما در کیس‌هایی که فاصله افقی محدودی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فن CPU مایع
این فن‌ها از مایعات خنک کننده برای جذب گرمای CPU استفاده می‌کنند. فن‌های مایع نویز بسیار کمی دارند و باعث افزایش کارایی سیستم می‌شوند.
البته نصب فن‌های مایع پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و نیاز به محلول خنک کننده ویژه برای کامپیوتر دارید. همچنین تعویض دوره‌ای این مایع ممکن است برای کاربران عادی سخت باشد.
شیوه افزایش سرعت فن CPU
چطور سرعت فن CPU را بیشتر کنیم؟ این یکی دیگر از سوالات متداول کاربران و گیمرهاست.
برای افزایش سرعت فن CPU می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
تغییر تنظیمات BIOS
برخی از مادربردها به کاربران اجازه می‌دهند به صورت دستی سرعت فن را در BIOS تغییر دهند. بنابراین کافیست وارد بخش تنظیمات بایوس سیستم خود شوید و به صورت دستی سرعت فن را کم یا زیاد کنید.
استفاده از نرم‌افزار
برخی از تولیدکنندگان مادربرد مانند شرکت MSI نرم‌افزار اختصاصی برای مادربردهای خود تولید کرده تا کاربران بتوانند تنظیمات فن‌ها را در دست داشته باشند. با نصب این نرم‌افزار روی سیستم خود می‌توانید سرعت فن‌ها را تحت کنترل داشته باشید.
تعویض سیستم خنک کننده
یکی دیگر از روش‌های افزایش سرعت فن CPU تعویض سیستم خنک کننده است. طول عمر سیستم‌های خنک کننده کوتاه است. با تعویض آنها و خرید سیستم خنک کننده جدید می‌توانید سرعت فن‌ها را بیشتر کنید.
در هر صورت، باید به این نکته توجه کنید که افزایش سرعت فن می‌تواند باعث افزایش نویز و صدای سیستم شود.
بنابراین بهتر است قبل از انجام هرگونه تغییر در سرعت فن، توصیه‌ها و محدودیت‌های سیستم خنک کننده را بررسی کنید.
باز و بسته کردن آن چه مراحلی دارد؟
باز کردن فن CPU و سپس بستن آن کاری نسبتاً ساده است، اما باید احتیاط کنید تا به قطعات داخلی کامپیوتر خود آسیب نرسانید. در ادامه، مراحل این کار و نکات مهم را مرور می‌کنیم:
- خاموش کردن سیستم: قبل از هر چیز، سیستم خود را خاموش کنید. از منبع تغذیه برق جدا کنید و اطمینان حاصل کنید که کامپیوتر به طور کامل خاموش شده است. این کار از نظر ایمنی بسیار مهم است.
- باز کردن کیس کامپیوتر: با استفاده از ابزار مناسب، پیچ‌های کیس کامپیوتر را باز کنید. این قسمت از مرحله‌ها معمولاً به تعمیرات و تعویض قطعات دسترسی داشته باشید. حواستان باشد که پیچ‌ها را در جایی ایمن قرار دهید تا بعداً بتوانید آنها را دوباره استفاده کنید.
- باز کردن و بسته کردن فن CPU: حالا می‌توانید به باز کردن فن CPU بپردازید. برخی از فن‌های CPU با پیچ‌هایی به مادربرد یا سیستم خنک کننده متصل شده‌اند. پیچ‌های مربوط به فن را با گوشه‌دار یا ابزار مناسب باز کنید. سپس می‌توانید فن را بردارید و به تعویض یا تمیز کردن آن بپردازید.
- تمیز کردن فن CPU: در صورتی که تصمیم به تمیز کردن فن CPU دارید، با دقت اقدام کنید. از هواگیرها یا کمپرسور هوا برای پاکسازی گرد و غبار و رزین‌های ممکن استفاده کنید. در هنگام تمیز کردن، دقت کنید که هیچ قطره مایع تمیز کننده به داخل قطعات نیفتد.
- بستن کیس کامپیوتر: بعد از انجام کارهای مورد نیاز، فن CPU را در جای خود قرار دهید. سپس کیس کامپیوتر را با استفاده از پیچ‌های مناسب ببندید. اطمینان حاصل کنید که همه قطعات درست و صحیح قرار گرفته‌اند.
نکته مهم:
در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض فن CPU و اگر نمی‌دانید چگونه این کار را انجام دهید، بهتر است این کار را به افراد متخصص و ماهر بسپارید. اشتباهات در باز کردن و بسته کردن کیس کامپیوتر ممکن است به آسیب دادن قطعات داخلی و حتی به تخریب سیستم منجر شود. از این رو انجام این کارها به دقت و با دانش مورد نیاز بسیار مهم است. موفقیت در زندگی منوط به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز و علی الخصوص در حوزه سلامتی و بهداشت است.