دوبینی چشم چیست؟
دوبینی چشم یا دوگانگی دید به انگلیسی Diplopia، به نوعی اختلال دید گفته می شود که در آن فرد از یک جسم واحد دو تصویر می بیند.
بیماری دوبینی ممکن است به حالت های عمودی، افقی، قطری و یا به صورت چرخش تصویر یک جسم در مقایسه با دیگر اجسام ظاهر شود. دوگانگی دید می تواند یکی از اولین علائم و نشانه های بیماری همستی همانند اختلال در عضلات و اعصاب باشد که منجر به اختلال در تعادل فرد، حرکت و مشکل در توانایی خواندن می شود.
علت اصلی اختلال دوبینی چشم
بیشترین علت اختلال دوبینی چشم، در واقعیت، ناهنجاری در ماهیچه‌های بیرونی چشم می‌باشد. در این حالت، تمامی عملکردهای چشمان به طور جداگانه بی‌مشکل عمل می‌کنند، اما قادر به همگرا شدن بر روی یک هدف یا جسم خاص نمی‌باشند. مشکلات ماهیچه‌های بیرونی چشم می‌توانند از انواع عوامل ناشی شوند، از جمله:
- مسائل فیزیکی
- اختلالات اعصاب مغزی که وظیفه انتقال سیگنال‌های عصبی را دارند
- اختلالات در ارتباط بین عصب‌ها و ماهیچه‌ها
- نقص در سلول‌های چشمی
- تعریض به مواد سمی
انواع دوبینی چشم
بسته به اینکه دوبینی در یک چشم یا در هر دو چشم رخ دهد، به ترتیب به آن “دوبینی تک‌چشمی (Monocular)” و “دوبینی دو‌چشمی (Binocular)” گفته می‌شود. درمان دوبینی به علت و نوع آن بستگی دارد، و ممکن است شامل تمرینات چشمی یا حتی عمل جراحی شود.
مطالب مهم درباره دوبینی چشم
در ادامه، تعدادی نکته کلیدی درباره دوبینی چشم ذکر می‌شود:
- این اختلال ممکن است ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای باشد.
- دوبینی ممکن است در یک چشم یا در هر دو چشم به وجود آید.
- کودکان ممکن است از طریق اختلاف در بسته شدن چشم‌ها یا چپ‌چشمی با دوبینی مواجه شوند.
- مصرف الکل و مواد مخدر ممکن است به‌طور موقتی دوبینی ایجاد کند.
- درمان دوبینی میتواند شامل عمل جراحی، تمرینات خاص چشمی و استفاده از لنزهای چشمی باشد.
درمان دوبینی یک چشمی
- آستیگماتیسم اغلب با لنزهای تماسی یا عینک برطرف می شود.
- جراحی لیزر برای ترمیم قرنیه
- جراحی آب مروارید
- قطره اشک مصنوعی
- جراحی مغزی تومور/ضایعه / آسیب های تروماتیک مغزی
- جراحی شانت گذاری درمان هیدروسفالی
درمان دوبینی دو چشمی
بسته به علت، درمان متفاوت است، با این حال، شامل موارد زیر است:
- استفاده از عینک
- تمرینات چشم
- استفاده از لنز مات
- تزریق بوتاکس به عضلات اطراف چشم، باعث آرامش این عضلات می‌شود
- استفاده از پچ چشم
- عمل جراحی روی عضلات چشم برای اصلاح موقعیت آن
استفاده از عینک
استفاده از عینک یا منشور نیز میتواند تصویر را به نحوی چرخش دهد که هر دو چشم یک تصویر واحد را ببینند.
تمرینات چشم
انجام تمرینات و حرکات خاص نمی‌تواند بسیاری از عللی که موجب این بیماری شده‌اند را برطرف کند. با این حال، برخی از تمرینات میتواند به نارسایی همگرایی کمک می‌کند. این تمرینات شامل موارد زیر میشوند:
همگرایی صاف
۱. روی یک هدف دقیق مانند یک مداد یا خودکار یا متن ریز روی یک مجله تمرکز کنید.
۲. شیء یا متن را در سطح چشم و به اندازه یک دست دور از خود نگه دارید.
۳. سعی کنید هدف تا جای ممکن به صورت یک تصویر واحد باقی ماند.
۴. هدف را از سمت بینی به آرامی و آهستگی حرکت دهید.
۵. هنگامی که تصویر واحد به دو تصویر تبدیل شد، چشمان شما با هم هماهنگ نیستند. دوباره تمرکز کنید تا یک تصویر ایجاد شود. وقتی که هدف در یک تصور متمرکز شد، آن را به بینی خود نزدیک‌تر کنید.
۶. زمانی که نتوانستید تصاویر را به هم پیوند دهید، دست خود را به حالت اول برگردانید و تمرین را از نو شروع کنید
۷. دامنه‌ی همگرایی طبیعی ۱۰ سانتیمتر از بینی فاصله دارد. سعی کنید، تصویر را تا این محدوده به صورت واحد حفظ کنید.
چشم پزشک ممکن است به این منظور از ابزاری ویژه‌ای به نام «کارت نقطه‌ای» نیز بهره ببرد.
پرش همگرایی
۱. هدفی مانند تمرین همگرایی صاف انتخاب کنید.
۲. هدف را در فاصله ۲۰ سانتی متری بینی خود نگه دارید.
۳. بین ۵ تا ۶ ثانیه به هدف خیره شوید.
۴. سپس به هدف دیگری در فاصله‌ی حدود ۳ متری به مدت ۲ تا ۳ ثانیه نگاه کنید.
۵. از فاصله نزدیک‌تری به هدف نگاه کنید.
۶. این کار را تکرار کنید، به تدریج هدف را نزدیک کنید تا زمانی که بتوانید بدون دوبینی در فاصله‌ی ۱۰ سانتیمتری به هدف خود نگاه کنید.
نتیجه
اثربخشی این تمرینات تا حد زیادی به درمان نارسایی همگرایی محدود است. اگر علائم و نشانه‌های دوبینی بهبود پیدا نکرد، برای آزمایش‌های بیشتر به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید.
پزشکی در زندگی میتواند به خوبی ما را در این زمینه راهنمایی کند. موفقیت در زندگی منوط به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز و علی الخصوص در حوزه سلامتی و بهداشت است.