آپاندیس و علائم ابتلا به آن
آپاندیس یک زائده‌ی لوله‌ای و کوچک است که در ابتدای روده‌ی بزرگ و انتهای روده‌ی کوچک قرار دارد.
اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی، که از ناف عبور می‌کنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم، جایگاه آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و راست قرار دارد. ناحیه‌ای که با نام نقطه‌ی مک برنی شناخته می‌شود. اما آپاندیس همیشه در این مکان قرار ندارد و گاهی اوقات در پشت روده‌ی بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار دارد. در زنان حامله نیز به دلیل بزرگ شدن رحم و تغییر مکان آناتومیک روده‌ها، جایگاه آپاندیس تغییر میکند. به همین دلیل در اطلاعات پزشکی روزمره به آپاندیس، روباه شکم گفته می‌شود.
از بین تمام ارگان‌های بدن، تنها عضوی که عملکرد و کارآیی آن برای پزشکان و محققان نامشخص است، آپاندیس است. ممکن است آپاندیس حاوی باکتری‌های مفیدی باشد که به هضم غذا کمک می‌کنند و با عفونت مقابله می‌کنند. همچنین ممکن است نقش آپاندیس در بدن با سیستم ایمنی مرتبط باشد که می‌تواند بر توانایی بدن در مبارزه با عفونت تاثیر بگذارد. موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.
آپاندیسیت چیست؟
آپاندیسیت به عفونت و التهاب آپاندیس ورمی اطراف کورتیکالی که به‌طور عمومی با درد شکمی شدید در ناحیه پایین راست شکم همراه است، اطلاق می‌شود. این بیماری می‌تواند به صورت حاد و در عرض چند ساعت یا روزها ظاهر شود، یا در موارد نادر به عنوان یک بیماری مزمن پیش بیاید.
بیماری آپاندیسیت اغلب ناشی از مسدودی در آپاندیس است. این مسدودی می‌تواند به دلیل وجود مدفوع، جسم خارجی، التهاب‌های دیگر یا حتی سرطان اتفاق بیفتد. اگر آپاندیس مسدود شود، باکتری‌های درون آن زمینه را برای تکثیر فراهم می‌کنند که نتیجتاً باعث التهاب و ورم آپاندیس می‌شوند.
نشانه‌های آپاندیسیت
درد شکمی: ابتدا درد خفیفی در اطراف ناف شروع می‌شود و سپس به سمت ناحیه پایین راست شکم تغییر مسیر می‌دهد و شدت می‌یابد.
کاهش اشتها: افراد مبتلا به آپاندیسیت ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند.
اختلالات دستگاه گوارش: علائمی همچون اسهال یا یبوست ممکن است ظاهر شوند.
تب: افزایش دمای بدن نشان‌دهنده وجود التهاب می‌باشد.
استفراغ: افراد مبتلا ممکن است استفراغ کنند، به‌ویژه پس از احساس درد شکمی.
ورم شکم: منطقه پایین راست شکم به صورت ورم و آب‌آلودگی ظاهر می‌شود.
تشدید درد با حرکت: درد در ناحیه پایین راست شکم با حرکت، سرفه و یا راه رفتن تشدید می‌شود.
عدم توانایی در خروج باد: مشکل در اخراج باد از شکم به علت التهاب آپاندیس ممکن است رخ دهد.
درد در هنگام ادرارکردن: در برخی موارد، درد همراه با ادرارکردن نیز احساس می‌شود.
اختلالات عضلانی: گاهی در موارد شدید، عضلات بدن اختلال می‌کنند و گرفتگی شدید عضلانی احساس می‌شود.
درمان آپاندیسیت
درمان آپاندیسیت معمولاً شامل عمل جراحی برای برداشتن آپاندیس عفونی است. در صورت تشخیص زودهنگام و اقدام به جراحی، ممکن است عوارض جدی‌تر از جلوگیری شود. در موارد پیشرفته و شدید، آپاندیس شکم ممکن است ترشحات زیادی تجمع کند که نیاز به دخالت فوری دارد.
همچنین در برخی موارد می‌توان از داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل التهاب استفاده کرد، اما این موارد به شدت به وضعیت بیمار و شدت علائم بستگی دارد.
در هر صورت، در صورتی که به نشانه‌های آپاندیسیت برخورد کردید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود
علائم ترکیدن آپاندیس چیست؟
آپاندیسیت، به نوعی التهاب آپاندیس ورمی در شکم معروف است که همیشه به ترکیدن آن منجر نمی‌شود. اگرچه نه همیشه، اما هر چه تاخیر در مراجعه به پزشک بیشتر شود، خطر ترکیدن آپاندیس افزایش می‌یابد.
اگر نشانه‌های زیر در خود تشخیص دهید، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید در منطقه شکمی که قبلاً تجربه نشده‌است.
- افزایش دمای بدن و لرز.
- تغییرات در تکرار ادرار.
- تهوع، استفراغ و کاهش اشتها.
- حالت‌های تهوع و کم‌اشتهایی.
راه‌های تشخیص آپاندیسیت
تشخیص آپاندیسیت به دلیل تشابه نشانه‌های آن با سایر بیماری‌ها ممکن است چالش‌برانگیز باشد. اما با استفاده از روش‌های زیر، پزشکان می‌توانند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهند:
- معاینه شکمی: پزشک ممکن است با معاینه شکم و تشخیص التهاب در ناحیه آپاندیس، به تشخیص دقیق‌تر برسد.
- آزمایش ادرار: این آزمایش می‌تواند عفونت ادراری را از فهم نشانه‌های آپاندیسیت تمیز کند.
- معاینه مقعدی: در مواردی که علائم شبیه به آپاندیسیت با مشکلات تخمدانی یا مقعد مرتبط باشد، این معاینه می‌تواند به تشخیص کمک کند.
- آزمایش خون: تغییرات در آزمایشات خون نشان‌دهنده مبارزه بدن با عفونت می‌شوند.
- تصویربرداری: سونوگرافی یا CT اسکن ممکن است برای تصویربرداری دقیق‌تر از منطقه آپاندیس استفاده شود.
در هر صورت، تشخیص زودهنگام و مراجعه به پزشک بسیار مهم است تا احتمال ترکیدن آپاندیس کاهش یابد و درمان مناسب به موقع انجام شود.
درمان آپاندیسیت چگونه است؟
شروع درد در آپاندیس درمانی به جز خارج کردن آن ندارد. اگر چه شیوه‌های جدید لاپاراسکوپی یعنی جراحی‌های با لیزر جایگزین جراحی‌های باز شده است اما هیچ روش جایگزین آپاندکتومی نشده است. تنها مزیت لاراپاراسکوپی نسبت به جراحی باز این است که روش کم تهاجم‌تری است و از یک یا دو بخیه به جای برش بزرگ جراحی باز استفاده می‌شود. پس زمان بستری و بهبود هم کاهش می‌یابد.پیش از انجام عمل آپاندیس بهتر است موارد زیر را از پزشک سوال کنید. پزشکی در زندگی به راحت تر گذراندن دوران نقاهت عمل، کمک بسیاری میکند
- عوارض احتمالی عمل نکردن چیست؟
- مدت زمان لازم برای استراحت کردن بعد از عمل چقدر است؟
- مراقبت‌های لازم بعد از عمل چگونه است؟
مزیت مراقبت‌های بعد از جراحی آپاندیسیت این است که روند بهبودی را سریع‌تر میکند. پس لازم است حتماً با این مراقبت‌ها آشنا شوید.
مصرف دارو بعد از عمل آپاندیس
بعد از جراحی خیلی از افراد درد زیادی را تجربه می‌کنند برای کم شدن تجربه‌ی درد می‌توان از مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک استفاده کرد. وضعیت فرد بیمار باید به صورت نیمه نشسته باشد زیرا نشستن به محل بخیه‌ها فشار وارد میکند.
رژیم غذایی بعد از عمل آپاندیس
رژیم غذایی بعد ازعمل آپاندیسیت باید حاوی میوه و سبزی زیاد و نوشیدن آب فراوان باشد که فرد دچار مشکل یبوست نشود. نوشیدن الکل یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین بعد از جراحی ممنوع است.
فعالیت بدنی بعد از عمل آپاندیس
فعالیت بدنی بیمارانی که جراحی انجام داده‌اند نیز باید محدود شود. این افراد تا زمان بهبود بخیه‌ها نباید وسایل سنگین را جا به جا کنند یا ورزش‌های سخت مانند وزنه برداری یا بدنسازی انجام دهند. کسانی که جراحی انجام داده‌اند فقط مجازند کارهای سبک و فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی انجام دهند.
مراقبت از محل زخم بعد از عمل آپاندیس
مهم‌ترین نکته در مواظبت از محل زخم این است که محل باید خشک و تمیز نگه داشته شود ودر صورت نیاز می‌توان پانسمان محل زخم را تعویض کرد. اگر بخیه‌ها جذبی باشد نیازی به مراجعه به پزشک برای کشیدن بخیه‌ها وجود ندارد اما اگر لازم بود بخیه‌ها کشیده شود یک هفته بعد از عمل می‌توان به پزشک مراجعه کرد و بخیه‌ها را کشید.
آیا آپاندیسیت قابل پیشگیری است؟
آپاندیسیت قابل پیشگیری نمی باشد. با این حال با رعایت نکاتی می تواند احتمال ابتلا به آپاندیسیت را کمی کاهش داد. استفاده از غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها و سبزیجات تازه می تواند کمک کند، زیرا افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی می تواند از یبوست و انباشته شدن مدفوع که شایع ترین علت آپاندیس است جلوگیری کند.
غذاهای سرشار از فیبر شامل:
- تمشک
- سیب ها
- گلابی
- نخودسبز
- بروکلی
- عدس
- لوبیای سیاه
- دانه های سبوس
- جو
- بلغور جو دو سر
- اسپاگتی
- کنگر فرنگی